چسب اپوکسی چیست
چسب اپوکسی یک نوع چسب ترموست تشکیل شده از رزین یا پلیمر اپوکسی و ماده سخت کننده به نام هاردنر است که برای چسباندن طیف وسیعی از سطوح به یکدیگر با ایجاد یک اتصال قوی، دائمی و مستحکم مورد استفاده قرار می‌گیرد و دارای مقاومت بالایی در برابر حرارت، رطوبت و همچنین مواد شیمیایی است. چسب‌های اپوکسی به عنوان یکی از پرمصرف‌ترین چسب‌های صنعتی و همچنین سازگارترین چسب‌های ساختاری شناخته می‌شوند. چسب اپوکسی به دلیل قدرت چسبندگی بسیار بالا، به‌طور اصلی برای چسباندن سنگ، سرامیک و آهن به یکدیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد و در دمای 25 تا 35 درجه سانتیگراد به‌کار گرفته می‌شود. این محصول در محیط‌های با خطر آتش، آسانسورها، راه‌پله‌ها و حتی زیرسازی و نصب انواع سنگ‌ها از جمله مرمر و گرانیت استفاده می‌شود. علاوه بر این برای تعمیر و درزگیری سنگ‌های مرمر و گرانیت، چسباندن انواع سطوح بتنی و آهنی، نصب آب‌نما، قاب آینه و تزئینات سنگی و اتصال فلز به سنگ و سطوح بتنی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. به این ترتیب، انواع چسب اپوکسی در صنایع مختلف از جمله خودروسازی، الکترونیک و ساختمان سازی برای ایجاد اتصالات نمای داخلی و خارجی، سرامیک، کاشی و مصالح ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
انواع چسب اپوکسی
چسب اپوکسی در دو نوع چسب تک جزئی و چسب دو جزئی تولید می‌شود. چسب اپوکسی تک جزئی آماده‌ی مصرف است یعنی در فرآیند تولید در دمای ۲۵۰ تا ۳۰۰ درجه‌ی سانتیگراد پخته می‌شود و به صورت مخلوط یک دست به فروش می‌رسد. برای آنکه بتوانید از این نوع چسب استفاده کنید باید با حرارت دادن به چسب آن را فعال کنید. ویژگی بارز چسب تک جزئی، چسبندگی و مقاومت بالای آن در شرایط آب و هوایی نامناسب است.
اما چسب‌های اپوکسی دو جزئی در دو ظرف جداگانه (به صورت رزین و هاردنر) در اختیار شما قرار می‌گیرند و باید پیش از مصرف این دو جزء را با هم مخلوط و در فاصله‌ی زمانی کوتاه مدت (چند دقیقه تا چند ساعت) استفاده کنید. اگر چسب اپوکسی دو جزئی بیشتر از زمانی که در روش مصرف گفته شده است بماند کارایی خود را از دست می‌دهد و نمی‌توانید از آن به عنوان چسب با قدرت چسبندگی بالا استفاده کنید.
چسب کاشی ضداسید سه جزئی چسبی است بر پایه رزین های اپوکسی که چسبندگی بسیار عالی به سطح زیر کار دارد . این محصول مقاومت بسیار بالایی در مقابل طیف گسترده ای از مواد شیمیایی با PH های مختلف دارد.
چسب اپوکسی را بر اساس نوع کاربرد به انواع مختلفی تقسیم می‌کنند که در زیر با این دسته‌بندی آشنا می‌شویم.
- چسب اپوکسی فایبرگلاس
چسب فایبرگلاس اپوکسی دارای کاربرد گسترده در صنعت خودروسازی (تولید سپر)، لوله‌کشی ساختمان و نصب فایبرگلاس است. این مدل چسب از نوع اپوکسی دو جزئی است که دارای مقاومت بالا در برابر ساییدگی، ضربه، تغییرات دمایی و مواد شیمیایی است که خاصیت چسبندگی بالای آن، اتصالات بسیار محکمی را میان سطوح و مواد فایبرگلاس کامپوزیتی ایجاد میکند.
- چسب اپوکسی پلاستیک
پلاستیک جایگاه ویژه‌ای در کالاها و اقلام مصرفی امروز دارد. بسیاری از وسایلی که به صورت روزانه استفاده می‌کنیم از جنس پلاستیک هستند و به همین دلیل چسب اپوکسی پلاستیک می‌تواند یک ابزار کاربردی برای تعمیرات وسایل پلاستیکی باشد. این نوع چسب معمولا به صورت دوقلو تولید می‌شود و چون در برابر آب مقاوم است با خیال راحت می‌توانید برای تعمیر وسایل پلاستیکی خود و برطرف کردن شکستگی‌ها از آن استفاده کنید.
چسب‌های اپوکسی پلاستیکی در مدت کوتاهی شاید کمتر از پنج دقیقه جامد می‌شوند و می‌توانید با سنباده زدن، سوراخ کردن یا حتی رنگ کردن سطح چسب، ظاهر کار را زیباتر کنید. از این چسب برای ساخت مخزن‌های مختلف، ظروف پلاستیکی و اتصال قطعات مختلف پلاستیکی به هم استفاده می‌کنند.
- چسب اپوکسی دریایی
از این مدل چسب برای ایجاد اتصال میان سطوح و قطعاتی مانند قایق و تجهیزات دریایی استفاده می‌شود که به طور دائم در معرض آب و رطوبت قرار دارند. چسب دریایی اپوکسی در برابر رطوبت بسیار مقاوم و بادوام است و خاصیت چسبندگی خود را از دست نمی‌دهد.
- چسب اپوکسی سنگ
ساختمان‌سازی یکی از صنعت‌های مهمی است که از چسب در بخش‌های مختلفی استفاده میکند. یکی از مهمترین انواع این چسب، چسب اپوکسی سنگ است که برای نصب سنگ روی نمای داخی و خارجی ساختمان، نصب کاشی و سرامیک روی تمام سطوح، نصب سنگ روی فلزاتی مانند آهن و آلومینیوم یا مصالح دیگری که در ساختمان‌سازی استفاده می‌شود، کاربرد دارد. چسب سنگ اپوکسی از مقاومت و دوام بالایی در برابر رطوبت، حرارت و عوامل محیط خارجی برخوردار است و اتصالات محکمی ایجاد میکند.
- چسب اپوکسی چوب
سطوح و لوازم چوبی مختلف از جمله صندلی، میز و مبلمان با استفاده از چسب اپوکسی چوب قابل اتصال و تعمیر هستند که پس از خشک شدن، قابلیت رنگ‌آمیزی داشته و با سطح موردنظر، منطبق خواهد شد. این چسب برای ایجاد اتصال میان انواع چوب از جمله MDF بسیار مناسب بوده و از مقاومت بالایی در برابر آب و رطوبت برخوردار است. همچنین این چسب قابل سمباده زدن و سوراخ کردن است و به راحتی می‌توانید برای تعمیر آسیب‌های مختلف سطوح چوبی و یکدست کردن آن با دیگر قسمت‌های چوب استفاده کنید.
- چسب اپوکسی فلز
یکی دیگر از انواع پرکاربرد چسب اپوکسی، نوع فلز آن است. این چسب را می‌توان به عنوان جایگزین لحیم‌کاری، جوشکاری یا بستن فلزات با پیچ و مهره دانست. از چسب اپوکسی فلز برای ایجاد اتصال میان فلزاتی مانند آهن، آلومینیوم، برنج، مس، استیل و تیتانیوم و غیره، همچنین برای تعمیر ماشین‌آلات، لوازم خانگی، لوله‌ها و اتصالات نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این نوع از چسب‌های اپوکسی هم به صورت چسب‌های دوقلو در بازار وجود دارند و چون در برابر انواع حلال‌ها و رطوبت مقاوم است، نگرانی بابت خوردگی بخش‌های چسبیده شده در گذر زمان نخواهید داشت.
- چسب اپوکسی بتن
از این مدل چسب به دلیل دارا بودن مقاومت عالی در برابر تغییرات دمایی، فشار، ضربه و وزن بالا می‌توان برای اجرای ملات‌های بتنی روی سطوح آجری، سنگی، موزاییکی و یا ترمیم اجزای ساختمانی استفاده کرد. چسب اپوکسی بتن همچنین برای اتصال بتن تازه به ملات‌های بتنی قدیمی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد و کاربرد گسترده‌ای در صنعت ساختمان سازی دارد.
ویژگی های چسب اپوکسی
چسب‌های اپوکسی در کنار قدرت چسبندگی بالا، مقاومت حرارتی و شیمیایی بالایی دارند. این ویژگی‌ها آن را به انتخابی مناسب در صنایع مختلف از جمله چوب و مبلمان، صنایع دریایی، ساخت هواپیما، ساختمان سازی و صنایع الکتریکی تبدیل کرده است.
از مهمترین ویژگی های چسب اپوکسی می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- امکان استفاده برای سمباده‌زنی، سنگ‌زنی، تراشکاری یا سوراخکاری
- مقاومت بالایی در برابر فرسایش و امکان جذب شوک و ارتعاش
- سازگار با طیف وسیعی از مواد و امکان اتصال به سطوح مختلف
- عدم دارار بودن مواد سمی و مضر برای انسان و محیط زیست
- مقاومت شیمیایی بالا در برابر خوردگی
- توانایی پرکردن شکاف ها و فضای خالی
- عدم تغییر حجم پس از خشک شدن
- پایداری شکل ظاهری
- عایق الکتریسیته
کاربرد چسب اپوکسی
همانطور که اشاره کردیم، چسب اپوکسی از جمله چسب‌های چندمنظوره و پرکاربرد در صنایع مختلف است که به علت دارا بودن ویژگی‌های منحصر به فرد در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد. این چسب به دلیل مقاومت بالا در برابر فشار، خمیدگی، حرارت، مواد شیمیایی و همچنین عدم انقباض در هنگام خشک شدن، اتصالات قوی میان سطوح مختلف از جمله فلزات، چوب، سرامیک، پلاستیک و شیشه ایجاد میکند و در صنایع متنوع مورد استفاده قرار می‌گیرد. چسب اپوکسی در صنایعی همچون ساختمان سازی، خودروسازی، الکترونیک، صنایع چوب، دستی، دریایی و حتی هواپیماسازی دارای کاربرد گسترده است و اتصالات محکم و مقاومی میان اجزا و سطوح مختلف ایجاد میکند. چسب اپوکسی جهت استفاده در انواع صنایع بسیار مناسب و کاربردی است که به شکل کاملا اصولی و کاربردی در برابر نفوذ محلول های اسیدی، قلیایی، سوخت ها و انواع حلال ها و روغن ها مقاوم سازی شده اند. این چسب در دو نوع اپوکسی و رزین اپوکسی موجود می باشد و نفوذناپذیری فوق العاده ای در برابر رطوبت دارد.
مزایای چسب اپوکسی
- مقاومت فوق‌العاده: یکی از اصلی‌ترین مزایای چسب اپوکسی، مقاومت بالای آن در برابر فشار، خمیدگی، حرارت و مواد شیمیایی است. این ویژگی‌ها آن را برای استفاده در صنایع مختلف از جمله صنایع ساختمانی و خودروسازی به گزینه‌ای مناسب تبدیل می‌کنند.
- چسبندگی عالی: چسب اپوکسی به خوبی به انواع مختلف سطوح از جمله فلزات، چوب، پلاستیک، سرامیک و شیشه می‌چسبد و اتصالات قوی و مقاومی ایجاد میکند.
- عدم انقباض: یکی دیگر از مزایای چسب اپوکسی، عدم انقباض آن در هنگام خشک شدن است. این ویژگی به این معناست که چسب اپوکسی پس از خشک شدن، دچار تغییر شکل نمی‌شود و اتصالات ثابت و پایداری به وجود می‌آورد.
- ترمیم کننده عالی: چسب اپوکسی می‌تواند یک پرکننده عالی برای فضاهای خالی یا شکاف‌های کوچک باشد که آن را برای تعمیرات و مواردی که نیاز به پر کردن فضاهای خالی دارند، به چسبی مفید تبدیل میکند.
معایب چسب اپوکسی
- یکی از معایب اصلی چسب اپوکسی، زمان لازم برای خشک شدن آن است که ممکن است نسبت به سایر انواع چسب‌ها به مدت زمان بیشتری برای خشک شدن نیاز داشته باشد.
- برخی از انواع چسب اپوکسی دارای حساسیت به دما هستند و برای فعال شدن به دمای خاصی نیاز دارند. این ویژگی ممکن است در برخی از محیط‌های کاری، محدودیت‌هایی ایجاد کند.
- چسب اپوکسی پس از خشک شدن معمولاً سخت و غیرقابل انعطاف می‌شود که ممکن است در برخی از موارد دارای محدودیت‌هایی برای استفاده و تطبیق با اشکال مختلف باش.
- استفاده از چسب های اپوکسی نیاز به آموزش دارد و باید نحوه استفاده از آن را به طور کامل آموخته باشید تا به نتیجه عالی برسید.
- در صورت نگهداری نامناسب از چسب های اپوکسی به سرعت کارایی خود را از دست می دهند. بنابراین نحوه نگهداری در میزان عمر مفید چسب اپوکسی تاثیر گذار است.
- قبل استفاده از چسب های اپوکسی باید سطح کار تمیز و عاری از هر گونه کثیفی باشد چرا که چسب های اپوکسی کیفیت چسبندگی و استحکام خود را در سطح های کثیف از دست می دهند.
نحوه استفاده از چسب اپوکسی
پیش از استفاده از چسب اپوکسی باید سطوح مد نظر را کاملا تمیز کنید تا هیچ آلودگی مانند چربی روی سطح نباشد. اگر می‌خواهید سطوحی مانند کاشی را به هم بچسبانید برای تمیزتر شدن کار می‌توانید به لبه‌های کاشی‌ها، چسب کاغذی بچسبانید تا هنگام کار چسب روی سطح کاشی نریزد و سطح کار را کثیف نکند.
دو جزء رزین اپوکسی و هاردنر را با هم مخلوط کنید تا کاملا یکدست شوند. از آنجا که واکنش میان این دو جزء گرماده است ممکن است هنگام ترکیب کردن کمی گرما را احساس کنید که این کاملا طبیعی است.
بعد از یکی دو دقیقه همزدن رزین و هاردنر، به سرعت چسب را با ابزار مناسب مانند کاردک یا پیستون روی سطح مد نظر بزنید. سعی کنید سطح چسب کاملا یکدست باشد و مقدار چسب اضافی را از روی سطح بردارید. مراقب باشید چسب روی قسمت‌های دیگر نریزد. زمان لازم را بدهید تا چسب خشک شود و استحکام لازم را به دست آورد.
نحوه پاک کردن چسب اپوکسی
چسب اپوکسی برای ماندگاری طولانی مدت طراحی شده است، بنابراین تمیز کردن آن زیاد ساده نمی باشد. اما اگر متوجه شدید که آن را در جای اشتباهی و یا به میزان زیاد استفاده کرده اید می‌توانید به چند طریق آن را پاک کنید.
- از بین بردن اپوکسی پخته شده : اگر اپوکسی شما خشک و سفت شده است، باید از یک روش قوی تر استفاده کنید. تینر رنگ، الکل دناتوره، یا پاک کننده چسب به نرم شدن اپوکسی کمک میکند. فقط یک پارچه را به حلال آغشته کرده و قسمتی از اپوکسی که می‌خواهید از سطح جدا شود، پاک کنید. از تماس پوست خودداری کرده و در محلی که دارای تهویه است کار کنید.
- از بین بردن اپوکسی پخته نشده: اپوکسی پخته نشده نرمتر است و بنابراین حذف آن نسبت به اپوکسی پخته شده آسان تر است. استون یا الکل ایزوپروپیل ساده این کار را انجام می دهد. فقط ماده شیمیایی را روی پارچه بمالید و آن قسمت را مالش دهید تا چسب پاک شود.
- از بین بردن اپوکسی از پوست: اگرپوست شما به چسب اپوکسی آغشته شد سعی کنید در اسرع وقت آن را پاک کنید. می‌توانید از سرکه استفاده کنید به طوری که به راحتی یک پنبه را کاملا آغشته کرده و سپس روی پوست خود بکشید تا نرم شود. می‌توانید پاک کننده لاک ناخن را با استون نیز امتحان کنید.
نکات ایمنی مورد استفاده در چسب اپوکسی
- از دستکش و عینک استفاده کنید: هنگام کار با چسب اپوکسی از دستکش و عینک مناسب استفاده کنید تا از تماس چسب با پوست و چشم خود جلوگیری کنید.
- در محیط با تهویه مناسب کار کنید: چسب اپوکسی در هنگام مخلوط شدن ممکن است بخارات سمی آزاد کند، بنابراین در محیطی با تهویه مناسب کار کنید.
- چسب را دور از دسترس کودکان قرار دهید: چسب اپوکسی سمی است و باید دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار داده شود.
نکته: برای استفاده از چسب اپوکسی با برند و نوع خاص، حتماً دستورالعمل‌های ارائه شده توسط سازنده را به دقت مطالعه و رعایت کنید.
نتیجه
برای آنکه چسب عملکرد بالایی داشته باشد باید از چسبی قوی و متناسب با جنس سطح مد نظر استفاده کنید. همانطور که در بالا گفتیم چسب‌های اپوکسی قدرت بالایی در برابر عوامل شیمیایی و فیزیکی دارند. همچنین برای ارائه‌ی قدرت چسبندگی بالا در انواع مختلفی تولید و به بازار عرضه می‌شوند. استفاده از انواع چسب‌های اپوکسی بسیار ساده است و به خاطر ویژگی‌هایی که گفتیم در صنایع بسیاری کاربرد دارد.
